Ryby - mieszkańcy naszych wód

Ryby są najbardziej znanymi i widocznymi mieszkańcami naszych słodkowodnych wód.
Warunki życia w wodzie i na lądzie są zgoła odmienne. Jak wiemy woda ma większą gęstość od powietrze, dlatego zwierzęta bytujące w akwenach wodnych są poddane o wiele większemu ciśnieniu niż te żyjące na lądzie. W związku z tym poruszając się muszą pokonać dużo większy opór. Nie mają jednak z tym problemów, gdyż ciężar właściwy ryb jest równy (prawie równy) ciężarowi wody, stąd znane jest powiedzenie – czuje się jak ryba w wodzie.

Tak jak dla nas powietrze, tak dla ryb woda musi spełniać wiele właściwości, aby w niej przeżyć. Należą do nich między innymi odpowiednia temperatura i zawartość rozpuszczonego w wodzie tlenu. Dla ryb szczególne znaczenie ma temperatura w okresie rozrodu (tarła).Są gatunki, które nie przystąpią do tarła póki woda nie osiągnie właściwej temperatury. Wahania temperatury wody są w porównaniu z powietrzem dużo mniejsze.Inaczej jest z zawartością tlenu. W powietrzu, tlen utrzymuje się w zasadzie na podobnym poziomie niezależnie od temperatury, natomiast w wodzie ta zawartość spada wraz ze wzrostem temperatury. I dlatego latem, podczas upałów intensywność żerowania naszych ryb maleje.

Nie ma problemu jeśli woda jest płynąca, lub jezioro przepływowe, natlenienie wówczas jest dostateczne. Gorzej natomiast w wodach stojących przy wysokich temperaturach powietrza, zawartość tlenu maleje, a ryby po prostu się duszą. W tym przypadku z pomocą może przyjść sama natura tzn. wiatr (mieszając wodę z tlenem zawartym w powietrzu). Oczywiście nie wszystkie gatunki mają jednakowe wymagania tlenowe. Jak wiemy m.in. lin, karaś czy karp mają mniejsze zapotrzebowanie na tlen.

KSZTAŁT I UBARWIENIE

Ryby kształtem ciała są znakomicie przystosowane do życia w wodzie.Najczęściej spotykany kształt jest wrzecionowaty i opływowy co charakteryzuje świetnych pływaków (boleń, szczupak, pstrąg) poruszających się niczym torpeda. Mieszkańcy wód stojących mają zazwyczaj wysokie, bocznie spłaszczone ciało (leszcz, karp, różanka).

Kolorystyka ryb też jest odmienna, przeważają jednak odcienie ciemniejsze, ewentualnie jeden kolor. Być może natura tak stworzyła, że barwa skóry niektórych gatunków służy za znakomity kamuflarz. Np. jasne nakrapiane ubarwienie pstrąga na tle dennych kamyków górskich potoków czyni go niemal niewidzialnym. Podobnie okoń ze swoimi ciemnymi smugami ukryty wśród gałęzi i korzeni, czy szczupak z zielonymi cętkami czyhający na zdobycz wśród gęstej roślinności.

WIELKOŚĆ
Najmniejszą rybą europejską słodkowodną jest słonecznica, jej długość nie przekracza 5-6 cm, a waga 2-3 g. Gigantem wśród europejskich wód jest bieługa (ceniona za czarny kawior).Podobno jej waga może dochodzić do 1000-1500 kg przy długości 5-9 metrów. Nieco mniejszym jest też występujący w naszych wodach sum, który maksymalnie osiąga ok. 3m i masę ponad 100 kg
Już nie takie giganty, ale szczupak, głowacica, troć wędrowna czy karp swoimi rozmiarami przyprawiają o zawrót głowy.

WIEK RYBY
Wiek ryb jest w zasadzie adekwatny do jej wielkości. Można go jednak w miarę dokładnie określić m.in. po strukturze łusek. Ryby jako zwierzęta o zmiennej temperaturze ciała rosną okresowo, tzn. w różnym tempie w zależności od pory roku. Przyrost letni objawia się jasnymi pierścieniami na łuskach, natomiast przyrost zimowy ciemnymi pierścieniami. Tak więc policzenie ilości ciemnych słoi na łusce (przez szkło powiększające lub mikroskop) da nam odpowiedź ile nasz okaz przeżył zim, czyli wiek ryby.

Ryby rosną przez całe życie, ale to tempo maleje wraz z wiekiem. Mniejsze gatunki dożywają kilku lat, natomiast duże ryby jak karp, szczupak, pstrąg czy sum dożywają sędziwego wieku. W moich zapiskach (nie pamiętam skąd) znalazłem, że najstarszy pstrąg potokowy liczył 49 lat (???), a węgorz przeżył lat 68 (???).

P.S.
Na schemacie wzrostu ryb i łusek cyfry oznaczają wiek ryby.